Column: ‘Overtuiging’ door Ds. Willemien Lammers

Als ik eerlijk ben, moet ik het toegeven. Ik heb het deze week allemaal een beetje aan mij voorbij laten gaan. Ik bedoel de troonrede en de algemene beschouwingen. Niet veel van gezien. Pure zelfbescherming. Ik dacht: als ik er naar ga kijken voel ik me vast machteloos en gefrustreerd. Even moest ik er over nadenken, waarom ik er zo somber van werd. Maar toen bedacht ik het: ik mis gewoon iets wanneer ik naar de politici in Den Haag kijk. Ik mis overtuiging. Visie. Moed en lef. Mis ik het, dat ze echt ergens voor staan. En echt ergens voor gaan. Voor een beter Nederland.

En ineens moest ik weer denken aan Hyldrich Zwingli (1484 – 1531). Zwingli was een priester, maar ook een denker. Een maatschappelijk werker en een politicus. Hij had een visie. Hij wilde de stad Zürich echt veranderen. Zwingli was overtuigd van de goedheid van God. En hij dacht: “Als God goed is, dan kunnen wij het er niet bij laten zitten.” Samen met de stadsraad van Zürich ging hij aan de slag. Hun ideeën waren revolutionair, toen. In het Europa van de zestiende eeuw had nog niemand ooit zoiets gezien. Dit besloten ze: eerst: dat iedereen er zelf over beslist, of en hoe hij of zij in God of een opperwezen wil geloven. Vrijheid van geloof, vrijheid van geweten. Dan: dat alle mensen zelf invloedrijke teksten zoals de bijbel mogen lezen. Dat daarom ook alle mensen, meisjes inclusief, naar school horen te gaan om te leren lezen en schrijven. En vervolgens: dat gebrek en bedelaars in een rijke stad als Zürich te belachelijk voor woorden zijn. Dat er dus armenzorg moest komen. Maar ook, dat die armenzorg er niet toe moest dienen, dat mensen afhankelijk en klein gemaakt worden. Nee, hulp aan mensen dient er toe om ze weer op eigen benen te laten staan.

Het is nu bijna niet meer voor te stellen hoe nieuw dit allemaal was. Hoe bijzonder. Ongehoord. Het was een groot experiment, destijds in dat stadstaatje Zürich, maar het werd, voor het grootste deel, een succes dat navolging verdiende. Zwingli en de zijnen hebben hun eigen stad en daarmee de wereld veranderd.

Zwingli was een politicus met visie en met lef. En hij accepteerde ook de consequenties. Toen er als gevolg van zijn politiek oorlog uitbrak tussen Zürich en enkele andere Zwitserse stadstaten, ging Zwingli als soldaat mee in het leger. De Zürchers werden verslagen. Zwingli werd, op 11 oktober 1531, 47 jaar oud, gevangen genomen en gedood.

Toen ik hieraan moest denken, heb ik de foto er maar weer eens bij gepakt. Gemaakt in de kerk in Grindelwald, in Kanton Bern. En daar in die kerk blikte hij ineens op me neer, de bijbel onder de arm geklemd: Hyldrich Zwingli.

En dit vraag ik me af als ik die bekvechtende politici in Den Haag zie: is er ook maar één bij die 10 procent van de visie en de moed heeft van Hyldrich Zwingli?

Willemien Lammers