Column: ‘Huilen met de wolven in het bos’ door Ds. Willemien Lammers
Het is een prachtig maar ook huiveringwekkend geluid: wolven die samen huilen. Ze doen het, zo zeggen mensen die het weten kunnen, om te communiceren: waar de prooi is of dat de prooi gevangen is, waar ze zelf zijn en hoe het met ze gaat. En soms huilt een hele wolvenfamilie samen. Dat is zoals mensen die samen zingen: het versterkt de onderlinge band. Ze voelen zich een onderdeel van de roedel en ze voelen zich samen stoer en sterk. Het is een prachtig geluid wanneer de wolven huilen in de wildernis.
Mensen huilen soms ook met de wolven in het bos. Maar dat is alleen maar huiveringwekkend: er is niets moois aan. Het lijkt wel alsof het internet het aller slechtste in mensen wakker roept. Gezamenlijke verontwaardiging wordt luid uitgekreten. Het is een manier voor mensen om zich goed te voelen. Want ga maar na: waar het ook over gaat, wat het onderwerp ook is: door de collectieve verontwaardiging verdeel je de wereld netjes in de goeden en de kwaden. En je plaatst jezelf zorgvuldig aan de kant van de goeden. Dat voelt lekker. Je hoort bij de roedel. Je bent één van de menigte. Niemand die jou wat doet, want jij zit goed. Fijn samen schelden op die éne, die fout zit.
Het lijkt wel of dit verschijnsel tijdens de coronacrisis nóg erger wordt. Wat hebben we het laatste half jaar al aan collectieve verontwaardiging uitgekreten. Herinnert u zich de bruiloft van minister Grapperhaus nog, of de vakantie van de koning? Daar viel best kritisch iets over te zeggen. Maar de kritiek ontaardde in woeste verontwaardiging en scheldpartijen. We roepen steeds harder. Want wij zijn de goeden. En die anderen, die zijn fout. Schande!
Het neemt af en toe lachwekkende proporties aan. Intussen vindt 80% van de bevolking van zichzelf vindt dat ze de corona-regels goed volgen. En tegelijk vinden diezelfde mensen dat 70% van de ánderen de regels níet goed volgt. Het verbaast me niet eens. Wij zijn goed en de anderen zijn fout. Een gemakkelijk en comfortabel refrein.
Het enige wat dit alles laat zien is dat we collectief iets verliezen. En wel dit: het vermogen om kritisch naar onszelf te kijken. De anderen zitten fout, wij niet. En erger nog: dat we het vermogen verliezen om geduldig en liefdevol te reageren op ons eigen falen of het falen van een ander. We worden steeds harder en hartelozer. Onbarmhartig. Voor een deel is dat hersenchemie. Want we zitten al lang in een crisis. En aanhoudende stress doet iets met je. Je verliest het vermogen tot empathie. Maar ik houd m’n hart vast. Nu eerst verkiezingen, en straks het opschalen van de inentingscampagne. Dat kan nog wat worden. Wat wij mensen van onszelf laten zien is niet fraai.
Nee, dan luister ik toch liever naar de échte wolven. Die dus huilen, in het bos. Om met elkaar te communiceren. Want wolven zijn sociale dieren. Liefdevol, geduldig, trouw. Teder en zorgzaam. Daar kunnen wij mensen nog heel wat van leren.
Willemien Lammers
