100 jaar Zuiderzeewet – Deel 2: Plan Lely
Honderd jaar geleden werd het startsein gegeven voor ’s werelds grootste waterbouwkundig project ooit. Het Nederland van 1918 kende geen Afsluitdijk, geen IJsselmeer polders. Maar het aanvaarden van de Zuiderzeewet zou hier verandering in brengen. De plannen van ingenieur Cornelis Lely kwamen ten uitvoer. Dit was de start van de Zuiderzeewerken! Dit jaar staat dan ook in het teken van 100 jaar Zuiderzeewet.
Deel 2: Plan Lely
De Zuiderzeewet is er niet zomaar. Plannen om de Zuiderzee in te dammen lopen al decennialang. Eind 19e eeuw is de Zuiderzeevereniging opgericht om mogelijkheden tot afsluiting en inpoldering van de gehele Zuiderzee te onderzoeken. Daaruit voortvloeiend komt Plan-Lely als beste uit de bus.
De Zuiderzeevereniging, die van 1886 tot 1949 bestaat, heeft als doel:
‘doen instellen van een volledig en grondig (technisch en finantieel) onderzoek of en zoo ja, naar de wijze waarop en de middelen waardoor eene afsluiting (mede ter voorbereiding eener latere geleidelijke drooglegging) van de geheele Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerszee, wenschelijk en uitvoerbaar is’.
Ingenieur Cornelis Lely promoveert binnen een jaar na indiensttreding bij het Technisch Bureau van Zuiderzeevereniging van assistent naar hoofdingenieur. Onder leiding van Ingenieur Cornelis Lely onderzoekt men de staat van de bodem en de zeestromingen in het gebied. Dit door diverse expedities te ondernemen naar de Zuiderzee en de Waddenzee. De resultaten zijn te lezen in Nota’s die door de Zuiderzeevereniging worden gepubliceerd. De Technische Nota bevat het ‘Ontwerp tot Afsluiting der Zuiderzee over Wieringen met gedeeltelijke indijking binnen die afsluiting’, het zogenaamde Plan-Lely.
Al in 1891 presenteert Ingenieur Cornelis Lely zijn plan dat voorziet in afsluiting van de Zuiderzee door middel van een dijk tussen Noord-Holland en Friesland. Plannen van eerdere waterbouwkundigen zijn vaak om diverse redenen onuitvoerbaar. Lely weet de fundering wel goed te onderzoeken en te verwoorden. Zo ziet hij de betekenis in van een vast staand peil voor de waterhuishouding van het IJsselmeer en van het meer als zoetwaterbuffer. Er wordt in dit plan via sluizen in de afsluitdijk op de Noordzee uitgewaterd. Ook houdt Ingenieur Cornelis Lely rekening met de kleigronden, wat de beste landbouwgrond oplevert.
Maker: A.A. Beekman (Klik op de kaart voor een vergroting)
Het oorspronkelijke Plan-Lely zorgt voor een totale polder-oppervlakte van 232.000 hectare, verdeeld over vier IJsselmeerpolders. Ook grootschalige landaanwinning wordt voor de voorstanders van het Zuiderzeeproject aangevoerd om de uitvoering ervan aantrekkelijk en rendabel te maken. Toch brengt de watersnood van 1916 uiteindelijk de doorslag om Plan-Lely echt te realiseren. Pas in 1918 krijgt het plan een wettelijke status door aannemen van de Zuiderzeewet.
Bron: www.100jaarzuiderzeewet.com.
