Provincie lanceert Masterplan Wonen om gemeenten te helpen woningbouw te versnellen en betaalbaar te houden

NOORD-HOLLAND – Gedeputeerde Staten van Noord-Holland willen gemeenten in de provincie helpen versneld betaalbare woningen te bouwen en betaalbaar te houden. Daartoe verkent het provinciebestuur in het Masterplan Wonen onorthodoxe voorstellen. Ook helpt de provincie met de uitbreiding en versterking van directe steun- en hulpmaatregelen. Dit alles om 165.000 woningen te bouwen tot 2030.

In het kort:
·     Gedeputeerde Staten komen met voorstellen waarmee de provincie een actieve rol neemt in binnenstedelijke
grondpolitiek, naast de aanjagende en verbindende rollen die de provincie al heeft.
·     De provincie verkent voorstellen om grond te verwerven om samen met de gemeenten binnenstedelijke woningbouwprojecten te versnellen én daar betaalbare woningen te realiseren en te behouden.

Cees Loggen, gedeputeerde Wonen: “Buitengewone tijden vragen om buitengewone oplossingen met lef en durf. Het is daarom dat de kern van dit Masterplan Wonen voor Nederlandse begrippen onorthodoxe voorstellen in zich draagt. Dat moet ook. We kunnen het ons niet veroorloven dezelfde oplossingen te blijven gebruiken wanneer de problemen zo duidelijk om andere instrumenten vragen.”

Wettelijke instrumenten maken het de provincie mogelijk de volgende mogelijkheden te verkennen die de bouw van betaalbare woningen versnellen en betaalbaar te houden en zo gemeenten te helpen bij het realiseren van hun bouwplannen. Het betreft hier verkenning van instrumenten waarvan er één of meerdere (al of niet in combinatie) in een tweede versie van het Masterplan Wonen zullen worden uitgewerkt:

Actief binnenstedelijk grondbeleid
De provincie kan grondposities innemen in gemeenten waar bouwontwikkelingen nu moeilijk van de grond komen omdat zij financieel onrendabel of te risicovol zijn om in te stappen. De provincie neemt deze risico’s over en maakt de grond samen met de gemeente ‘ontwikkelklaar’, met harde contractuele afspraken over bijvoorbeeld betaalbaarheid en voortgang. Dit kan enerzijds als grondbank of als gebiedsontwikkelaar, in welk geval de provincie langer betrokken blijft bij de ontwikkeling van de percelen.

Fonds betaalbare koop
De provincie onderzoekt of het samen met gemeenten, het Rijk en corporaties – of delen daarvan – een fonds op kan zetten dat woningen opkoopt (bestaand of nieuwbouw) tegen marktwaarde en die vervolgens onder voorwaarden te koop aanbiedt tegen lagere prijzen, met de verplichting om – bij verhuizing – die woningen tegen gereduceerde prijs weer terug te verkopen aan het fonds.

Het fonds kan er dan voor kiezen de woningen tegen gereduceerde prijs weer te verkopen of (een aantal ervan) tegen marktwaarde, om zo het fonds aan te vullen. Door deze vorm van korting – die bij verkoop weer wordt terugbetaald – worden koopwoningen weer betaalbaar voor lage- en middeninkomens die nu niet aan bod komen op de koopmarkt.

Harde afspraken over betaalbare bouw in bestemmingsplannen
Een vierde mogelijkheid is dat de provincie streefpercentages oplegt voor de hoeveelheid betaalbare woningen in gemeentelijke bestemmingsplannen. Tot dusver worden er middels overleg streefafspraken gemaakt. Blijft de voortgang desondanks nog steeds onvoldoende, dan kan de provincie ingrijpen in de bestemmingsplannen door middel van aanwijzingen.

Bestaande maatregelen uitbreiden en versterken
Naast de actieve grondpolitiek-maatregelen stelt het Masterplan ook de uitbreiding en versterking van bestaande maatregelen voor en het starten van pilots voor kleinschalige bouw op (voormalige) agrarische grond.

Een vijftal maatregelen wordt direct uitgevoerd en hieronder genoemd.

Flexibele Schil: het beschikbare budget voor de Flexibele Schil wordt uitgebreid. Dit is een fonds waar gemeenten aanspraak op kunnen maken voor de inhuur van externe expertise voor het vlot trekken van bouwprojecten. Dit is een succes en de vraag neemt toe.

Wonen voor Winkels: de provincie helpt gemeenten met meerjarige planning voor het ombouwen van leegstaande winkels tot woningen en biedt als onderdeel van het Flexibele Schil-programma ondersteuning voor versnelling. Hiermee kunnen 9.000 – 10.000 woningen worden gerealiseerd.

Opleiding: Er wordt geld gereserveerd voor de opleiding van gemeentelijke experts voor woningbouw, in samenwerking met de Amsterdam School of Real Estate.

Van plancapaciteit naar realisatiecapaciteit: De provincie brengt de komende maanden samen met de gemeentelijke regio’s de realisatiecapaciteit in kaart, ofwel: de bouwplannen die daadwerkelijk op de korte termijn gerealiseerd kunnen worden.

Pilot woningbouw op agrarisch terrein: Provinciale Staten droeg in 2020 per motie (Nr.147) Gedeputeerde Staten op meer ruimte te bieden aan de omvorming van (voormalig) agrarisch terrein tot gebied voor woningen. De provincie verruimt de bestaande regeling en begint een pilot om – onder de bestaande voorwaarden – te kijken of meer betaalbare woningen mogelijk gemaakt kunnen worden dichtbij landelijk gelegen bestaand bebouwd gebied.

Masterplan Wonen in twee fases
Deze lancering vormt de eerste versie van het Masterplan, dat in de komende maanden nader uitgewerkt wordt. Dit najaar zal de tweede versie worden gepresenteerd en voorgelegd aan Provinciale Staten voor besluitvorming.